تاریخچه

این منطقه برای اولین بار طی آگهی شماره 2614-1 مورخ 71.6.10 مندرج در روزنامه رسمی شماره 3841 مورخ 71.6.25 شکار ممنوع اعلام گردید. مساحت اولیه آگهی شده حدود 70 هزار هکتار بود که  ارتفاعات واقع در جنوب ابیانه شامل کوههای ریزنده و همچنین ارتفاعات مشرف به نیازمرغ و نچفت نیز به مساحت تقریبی 24 هزار واقع در ضلع غربی محدوده اعلام شده طی آگهی رسمی شماره 5947-1 مورخ 74.7.17 به آن اضافه گردید. سپس طی آگهی شماره 961-14 مورخ 76.7.13 ممنوعیت شکار در کل منطقه به مدت 5 سال اعلام گردید. و سپس با درج آگهی مجدد آن در روزنامه رسمی شماره 16798 مورخ 81.8.7 ممنوعیت شکار در این منطقه به مدت 5 سال دیگر تمدید شد. نهایتا در سال 1386 با مساحتی بالغ بر 114 هزار هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده ارتقاء سطح  و معرفی یافت.

     مشخصات منطقه

  منطقه حفاظت شده کرکس با وسعت 114 هزار هکتار بخشی از جنوبی ترین منطقه کرکس است که شهر نطنز در دامنه شرقی آن قرار داشته و راه ارتباطی این شهر به کاشان و اصفهان به ترتیب از شرق و جنوب آن می گذرد.

منطقه کرکس از سمت جنوب شرقی به کویر بزرگ اردستان و از سمت غرب و جنوب غربی به بیابان های حد فاصل شهرهای اصفهان و میمه مشرف است. این منطقه در منتهی الیه شمال شرقی استان اصفهان و همجوار با اکوسیستم بیابانی و نزدیک به پارک ملی کویر قرار گرفته است. وجودکوههای بلند نظیر رشته کوه و قله کرکس موجب تغییرات پر دامنه آب و هوایی در این منطقه گردیده  به طوریکه کاملاً آنرا از مناطق همجوار خود متمایز ساخته است.

این منطقه یکی از بهترین زیستگاههای طبیعی فلات مرکزی ایران محسوب می‌شود و شامل مجموعه ارتفاعات سنگلاخی و بسیار مرتفع و همچنین تپه ماهورها بوده که این ارتفاعات در قسمتهای مختلف، دشتهای جلگه‌ای کوچکی را احاطه نموده اند. این منطقه شامل کوه کرکس با ارتفاع 3895 متر و ارتفاعات پیرامون است که مهمترین آنها عبارتند از : کوههای زیر پل، هشاش، ریزنده، لالیوان، کمر سیاه، غلبه شاه، ارشد، کش قبله، دو میلان، توک برار، سفید، قلعه و شاق، لاحرص، دو گلجیون و پای میل .

پراکنش بارندگی نامنظم و بیشترین مقدار ریزش در زمستان بصورت برف و تابستان فاقد بارندگی می باشند. بارندگی اصولاً از آبان ماه شروع شده و تا فروردین ادامه دارد و بیشترین مقدار بارندگی در سه ماهه دی و بهمن و اسفند می باشد. متوسط بارندگی سالیانه 183 میلیمتر و در ماههای تیر و مرداد و شهریور فاقد بارندگی است. این موضوع نشانگر این است که فصل رویش گیاه بدون بارندگی و آب حاصل از بارندگی زمستانه به صورت هرز آب از دسترس خارج و غیر قابل استفاده می باشد. حداکثر درجه حرارت مطلق 39.5 درجه سانتیگراد و حداقل درجه حرارت مطلق 17.5- می باشد. سردترین ماه سال فوریه و خشک ترین ماه سال جولای است که گرمترین ماه سال هم می باشد. پربارانترین ماه سال مارس که مرطوبترین ماه سال هم است. تعداد روزهای یخبندان در این ایستگاه 103 روز که از آذر شروع و تا نیمه های اسفند ادامه دارد. حداکثر میزان رطوبت 60 درصد و حداقل متوسط رطوبت 34% می باشد. فصل خشک در این منطقه نسبتاً طولانی و از اردیبهشت ماه شروع و تا اواخر مهر ماه ادامه دارد.

 روستاهای حاشیه منطقه عبارتند از ابیانه، یحیی آباد، طرق و برز. روستاهای داخل منطقه نیز عبارتند از طره، آبکشه، باغستان بالا، کشه، طار، مزده، طامه، اوره، صالح آباد، هنجن، ولوجرد، چیمه، تکیه، بیدهند، فریزهند، یارند، کوجان و طره.

گونه‌های گیاهی متنوعی در این منطقه رویش دارند. بر اساس مطالعات انجام یافته تعداد290 گونه گیاهی متعلق به 206 جنس و 52 خانواده گیاهی در منطقه کرکس وجود دارد.

همچنین تعداد 13 گونه پستاندار، 62 گونه پرنده، 12 گونه خزنده و یک گونه دوزیست در این منطقه شناسایی و ثبت گردیده است. " کل و بز"  و " گراز"  از گونه های شاخص این منطقه می باشند. از گونه های جانوری دیگر این منطقه می توان پلنگ، گربه پالاس، گربه وحشی، گرگ، کفتار، شغال، روباه، کل و بز، قوچ و میش، انواع جوندگان و خزندگان، انواع پرندگان بخصوص کبک، تیهو، بلدرچین، انواع چکچک و چکاوک، شاهین، عقاب طلائی، انواع سارگپه، قرقی، هما، پیغو، و بحری را نام برد.